Логопедтің ата-аналарға кеңестері

Құрметті ата-аналар!
Сіздің балаларыңыз күннің көп бөлігін мектепте өткізетініне қарамастан, оның дамуына отбасы бірінші кезекте әсер етеді. Түзету процесінің тиімділігі көбінесе ата-аналардың ұстанымына байланысты.
Дыбысты айтудың бұзылуы балаға арнайы көмек көрсетуді талап етеді, ал мектепте сәтті оқу оның дер кезінде және логопедтің, мұғалімдер мен ата-аналардың бірлескен қызметіне байланысты болады.
Егер сіздің балаңызда сөйлеудің бұзылуы анықталса, онда бұл кеңестер оны жеңуге көмектеседі.

Логопед-мұғаліммен және мұғалімдермен дұрыс сөйлеуді тәрбиелеу бойынша барлық жұмысты келісіңіз.
Баланы дұрыс емес деп айтқаны үшін ешқашан сөгуге болмайды.
Бұл сізге қаншалықты сүйкімді болып көрінсе де, оның дұрыс емес сөзіне еліктемеңіз.
Түзету кезінде дұрыс айтылмаған сөзді қайталамаңыз. Дыбыстарды айтуды үйренгеннен кейін, бала оны әрдайым айта бермейді. Бұл еркелету емес: дыбыстың сөйлеуге “енуі” үшін уақыт қажет.
Үй тапсырмасын жүйелі және ұқыпты орындаңыз.
Күнделікті немесе күн сайын мейірімді, ойын түрінде жаттығу жасаңыз.
Баланы үй тапсырмасын орындауға мәжбүрлемеңіз.
Балаларда қалыптасқан дағдыларды нығайту үшін күнделікті артикуляциялық гимнастиканы орындау қажет. Күніне 3-4 рет 3-5 минут, бір уақытта 2-3 жаттығу жасаған дұрыс. Әр жаттығуды 5-7 рет, статикалық жаттығуларды 10-15 секундта орындаңыз (артикуляциялық позаны бір қалыпта ұстау).
Қолдың ұсақ моторикасын дамыту үшін жаттығуларды қолданыңыз (саусақ гимнастикасы-бұл сөйлеуді қалыптастыруға, сөйлеу бұзылыстарының алдын алуға және түзетуге оң әсер етеді.)
Өз ойларыңызды байқауға, тыңдауға, пайымдауға, анық және анық айтуға үйретіңіз.
Баланың назарын сәтсіздікке түсірмеңіз, оны жігерлендірген дұрыс.
Логопедпен жұмыс істеу (және логопедтің ұсынысы бойынша) баланың өмірінің негізгі мазмұнымен жасалмауы керек, сабақтар баланы қызықтыратын әрекетке енуі керек.
Балаңыздың күшіне сеніңіз, оған дұрыс және әдемі сөйлейтініне сеніңіз.
Сөйлеу бұзылыстарын жеңу уақыты ақаудың күрделілік дәрежесіне, баланың жасына және жеке ерекшеліктеріне, сабақтардың жүйелілігіне, ата-аналардың түзету жұмыстарына қызығушылығы мен қатысуына байланысты екенін ұмытпаңыз.
Шыдамды болыңыз, тез нәтиже күтпеңіз және түзету курсын соңына дейін жеткізіңіз. Жаман сөйлеуді бір, тіпті бірнеше әрекетте түзетуге болмайтынын біліңіз. Бұл логопедтің, баланың және ата-ананың уақыты мен күш-жігерін қажет етеді!

Логопед деген кім?

Логопед-бұл маман, ол анықтаумен айналысады, диагностикалау және түзетумен әр түрлі сөйлеу ақауларын балалар, жасөспірімдер, ересектер мен қарттар. Логопед жеке әріптердің немесе дыбыстардың, слогдардың, сөздердің немесе тұтас сөйлемдер мен сөз тіркестерінің айтылуы бұзылған науқастарды оқытудың, оқытудың және емдеудің арнайы дағдыларына ие. Сонымен қатар, бұл маман пациенттерге жас балалардағы сөйлеу бұзылыстарын ерте анықтау және алдын-алу әдістері туралы хабарлайды, бұл кейбір сөйлеу ақауларының дамуына жол бермейді, егер олар болса, қажетті түзетуді уақтылы жүргізеді.

Логопед не істейді?

Логопед туа біткен немесе жүре пайда болған аурулармен байланысты сөйлеу ақауларын анықтаумен, диагностикалаумен және емдеумен айналысады.

Логопедтің міндеттері:

* пациентте сөйлеу кемістігін анықтау;

* сөйлеу қабілетінің бұзылу себептерін анықтау;

* белгілі бір пациентке жарамды емдік және оқыту әдістемелерін әзірлеу;

* пациентпен оқыту және түзету сабақтарын өткізу;

* жүргізілетін емнің тиімділігін (немесе тиімсіздігін) бағалау;

* динамикадағы пациенттің жағдайын бақылау (емдеу аяқталғаннан кейін);

* пациенттерге сөйлеу ақауларының алдын алу әдістерін үйрету.

СӨЙЛЕУ АҚАУЛАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ СЕБЕПТЕРІ

Сөйлеу аппаратының жұмысында белгілі бір бұзушылықтардың пайда болуының табиғатын, этиологиясын анықтау оларды жеңудің алғашқы қадамы болып табылады. Бұл мәселедегі теориялық білім қауіп-қатерге ұшыраған адамдарда проблеманың пайда болуын болдырмау үшін белгілі бір алдын-алу шараларын қабылдауға мүмкіндік береді. Әрине, әр жағдай жеке болып табылады және логопедтердің ыңғайлылығы үшін сөйлеу әрекетінің ақауларының пайда болуына себеп болатын ең негізгі және кең таралған факторлар жалпыланған классификацияға біріктірілді.

Ажыратады:

– сөйлеу аппаратының дамуының туа біткен ерекшеліктері: ұрық дамуының құрсақішілік патологиялары, генетикалық мутациялар, тұқым қуалайтын бейімділік, ұрықтың жедел немесе созылмалы гипоксиясы, босану жарақаттары;

– өмір бойы алынған ми қыртысындағы органикалық бұзылулар: жіті инфекциялық аурулар, ми қабығына әсер ететін аурулар, бассүйек-ми жарақаттары, ми қыртысына әсер ететін аурулар (мысалы, қан айналымы бұзылыстары);

– психологиялық проблемалар-оларға педагогикалық немқұрайлылық, айналадағы адамдардың болмауы, отбасындағы қолайсыз жағдай, психологиялық жарақаттар, мысалы, қорқыныш немесе зорлық-зомбылықтың салдары жатады.

БАЛАНЫ ЛОГОПЕДКЕ ҚАШАН АПАРУ КЕРЕК

Балаларда сөйлеу орталықтарының даму процесі әлі аяқталмағандықтан және оқу, дикция, айтылу дағдылары белсенді дамып келе жатқандықтан, баламен сөйлеу проблемалары бойынша жұмыс ересектерге қарағанда анағұрлым маңызды нәтижелерге ие болады. Ата-аналар баласына жоғары талаптар қоймауы керек. Бұл әсіресе нәресте сөйлей бастаған сәтке қатысты. Мысалы, бір жарым жылға дейін нәресте кем дегенде бірнеше сөз айтуы керек, ал туылған сәттен бастап-жалғыз дыбыстар шығарады. Нақты және үйлесімді сөйлеуге қатысты, дұрыс айтылуы бар, ол балада қашан пайда болатынын нақты айту қиын.

Бір жылдан үш жасқа дейінгі кезеңде ата-аналар баланы логопедке әкелуі керек, егер оған “церебральды сал ауруы” диагнозы қойылса, егер тұқым қуалайтын фактор болса (ата-аналардың кез-келгенінде сөйлеудің кеш дамуы), сондай-ақ балаға есту, көру немесе тілдің қысқарған көпірі диагнозы қойылса.

Үш жастан бес жасқа дейін ата-аналар сөйлеу дамуының бұзылуының осындай белгілерінің пайда болуын бақылайды:

– сөздердің немесе жеке дыбыстардың дұрыс айтылмауы; дыбыстардың айтылу жылдамдығын бұзу және жұту;

– бала предлогтарды, одақтарды, істерді шатастырады және түзетулерге жауап бермейді;

– суретті анық және дәйекті түрде сипаттай алмау, ұсыныстар жасау.

Логопед-маман, соның арқасында сөйлеу проблемалары бар адамдар сыртқы әлеммен толық қарым-қатынас жасауға мүмкіндік алады. Бұл сұрақ балалар мен ересектер үшін өзекті. Сөйлеу ақаулары қалыпты өмірге, оқуға, жұмысқа, қарым-қатынас орнатуға елеулі кедергі болуы мүмкін. Логопед қандай білім алғанына байланысты ол педагогикалық жұмыспен айналыса алады немесе клиникалар, ауруханалар, мамандандырылған түзету орталықтары негізінде медициналық қызмет атқара алады.