4 ақпанда жыл сайын Дүниежүзілік қатерлі ісікпен күрес күні (World Cancer Day) атап өтіледі.
Оны әлемдік қоғамдастықтың назарын осы жаһандық проблемаға аудару мақсатында қатерлі ісікті халықаралық бақылау жөніндегі Одақ (Union for International Cancer Control, UICC) құрды.

2000 жылғы 4 ақпанда жаңа мыңжылдықта Парижде өткен қатерлі ісікпен күрес жөніндегі дүниежүзілік саммитте онкология бойынша ғылыми зерттеулерге жәрдемдесуге, онкологиялық аурулардың алдын алуға, пациенттерге қызмет көрсетуді жақсартуға бағытталған онкологиялық аурулармен күрес жөніндегі Париж Хартиясы қабылданды. Құжатта Дүниежүзілік қатерлі ісікпен күрес күнін белгілеу туралы айтылған.
Жыл сайын Дүниежүзілік қатерлі ісікпен күрес күні өз тақырыбына ие. 2019-2021 жылдары Дүниежүзілік қатерлі ісікке қарсы күрес күні «мен және Мен боламын» (I am and I Will) ұранымен өтеді.
Қатерлі ісік-бұл дененің кез-келген бөлігіне әсер етуі мүмкін аурулардың үлкен тобына арналған жалпы термин. Қатерлі ісіктің тән белгісі-бұл қалыпты шекаралардан тыс өсетін және дененің жақын бөліктеріне еніп, басқа мүшелерге тарала алатын қалыптан тыс жасушалардың тез қалыптасуы, бұл процесс метастаз деп аталады. Метастаздар қатерлі ісік ауруынан болатын өлімнің негізгі себептерінің бірі болып табылады. Көп сатылы процесс барысында қалыпты жасушалардың ісікке айналуы нәтижесінде қатерлі ісікке дейінгі зақымдану қатерлі ісікке өтеді. Бұл өзгерістер адамның генетикалық факторлары мен сыртқы факторлардың үш категориясының өзара әрекеттесуі нәтижесінде пайда болады: физикалық канцерогендер (ультракүлгін және иондаушы сәулелену), химиялық канцерогендер (асбест, темекі түтінінің компоненттері, афлатоксиндер – тамақ өнімдерін ластайтын заттар және ауыз суды ластайтын мышьяк), биологиялық канцерогендер (кейбір вирустар, бактериялар немесе паразиттер тудыратын инфекциялар).
Қатерлі ісік ауруын зерттеу жөніндегі халықаралық агенттіктің (IARC) мәліметтері бойынша, 2020 жылы әлемде 19,3 миллион жаңа қатерлі ісік диагнозы қойылды, 10 миллион адам қайтыс болды. IARC бағалауы бойынша, әлемде әрбір бесінші адам қатерлі ісік ауруымен ауырады, әрбір сегізінші ер адам және 11 әйелдің бірі аурудан қайтыс болады.
2020 жылы әйелдерде сүт безі қатерлі ісігі бүкіл әлемде жиі кездесетін қатерлі ісікке айналды, екінші орында өкпе қатерлі ісігі, содан кейін колоректальды қатерлі ісік, простата обыры және асқазан қатерлі ісігі.
IARC болжамына сәйкес, 2040 жылы бүкіл әлемде шамамен 28,4 миллион жаңа қатерлі ісік ауруы пайда болуы мүмкін, бұл 47 жылы диагноз қойылғаннан 2020% — ға көп.
Балалар онкологиясында ең көп таралған ісік – бұл нейробластома-симпатикалық жүйке жүйесінің эмбриональды нейробласттарынан пайда болатын қатерлі ісік.
Қатерлі ісік ауруының негізгі себептерінің арасында, статистика көрсеткендей, дұрыс тамақтанбау жетекші орын алады. Екінші орында темекі шегу. Сондай-ақ, сіз тотығуға қатыспауыңыз керек, бояғыштары бар тағамдарды тұтынбауыңыз керек және үнемі дәрігерге көрінуіңіз керек.
Қатерлі ісік ауруын ерте анықтаудың екі әдісі бар – ерте диагноз қою және скрининг (ісік диагнозын ерте кезеңде жүйелі түрде жүргізу).
Онкологтардың айтуынша, бастапқы кезеңде ісіктердің барлығы дерлік терапияға ұшырайды, ал 99% жағдайда оларды хирургиялық жолмен емдеуге болады.
50 жастан бастап әр адам жылына кемінде бір рет онкологпен тексерілуі керек. Әйел гинеколог келуге, проктолога және маммолог, ер – жасау рентген өкпе, асқазан полипозы, жуан ішекке және предстательную темір. Бұл тексерулер онкологиялық ауруларды анықтаудың ерте тәсілі болып табылады.
Ресейде Жыл сайын шамамен 600 мың адамға қатерлі ісік диагнозы қойылады.
Ресей Федерациясында 2017 жылдың қараша айында 2030 жылға дейін онкологиялық аурулардың алдын алу және бақылау, онкологиядан болатын жалпы өлімді азайту үшін шаралар кешенін әзірлеуге және іске асыруға бағытталған ұлттық онкологиялық аурулармен күрес стратегиясы бекітілді.
2018 жылдың қазан айынан бастап құрылымына «онкологиялық аурулармен күрес» Федералдық жобасы кіретін «Денсаулық сақтау»ұлттық жобасы өз жұмысын бастады. Жобаға сәйкес, 2024 жылға қарай кемінде 420 амбулаториялық онкологиялық көмек орталығы ұйымдастырылып, өңірлерде кемінде 160 диспансер мен аурухана қайта жарақтандырылуы тиіс. Сондай-ақ, ең заманауи әдістердің көмегімен диагноз қоюға және тексеруге көмектесетін 18 референс-орталық пайда болады.
Бүгінгі таңда дәрігерлердің арсеналында онкологиялық ауруларды емдеудің барлық заманауи технологиялары бар. Қазіргі уақытта қатерлі ісік үкім емес: бұл емдеуге болатын ауру.